Persoonlijkheid is niet de eigenschap waarmee je X Factor wint. Persoonlijkheid is de eigenschap die je doet besluiten om niet aan X Factor mee te doen. Sterker nog: de eigenschap die ervoor zorgt dat het idee niet eens in je opkomt om aan X Factor of een vergelijkbaar Voice/Idols-programma mee te doen. Persoonlijkheid is precies dat wat je onttrekt aan competitiedrang, omdat je genoeg hebt aan wat je zelf de wereld wilt melden. Als zanger of zangeres, als muzikante, als mens. Persoonlijkheid is ook wat Sophie Hunger onderscheidt van de meerderheid van haar vakgenoten.
Die persoonlijkheid zit bij de Zwitserse evenzeer in de wijze waarop ze haar werk presenteert als in de muziek zelf. Ze woont inmiddels een jaar of vier in Berlijn en besloot om haar eerste album dat in die stad geschreven werd, Molecules, deze afgelopen week op zes achtereenvolgende dagen in zes verschillende middelgrote Berlijnse clubs te presenteren. Clubs voor pakweg vijfhonderd tot vijftienhonderd bezoekers. Ik kan mij niet herinneren dat een artiest dat eerder zo gedaan heeft; en zeker niet op die schaal.
Een dergelijk kunstje flikt de singer-songwriter de komende weken ook nog in een aantal andere Duitse steden en in haar geboorteplaats Zürich, waarna ze aan de rest van haar tour door Europa begint. Hunger is een ster en staat overal in grote clubs. Nou ja, overal…. Eén kleine nederzetting aan de Noordzee bleef moedig weerstand bieden tegen het overweldigende talent van Sophie Hunger. Het gevolg is dat de Zwitserse in Nederland nog altijd in kleinere podia speelt dan waar ook op het continent.
Wellicht heeft het ermee te maken dat haar muziek niet geworteld is in de Anglo-Amerikaanse poptraditie waar wij hier altijd zo dol op zijn geweest – niet voor niets gold ons land decennialang als muzikale invoerhaven voor alles wat maar een beetje op ‘rootsy’ Americana leek. En al is de meerderheid van de recente songs van Hunger dan ook Engelstalig, de inhoud van haar liedjes en haar artistieke attitude zijn allerminst Anglo-Amerikaans.
Je kunt van Sophie Hunger zeggen dat ze soms even pakkende als originele refreinen weet te schrijven, dat ze niet bang is om controversiële onderwerpen bij de kop te vatten en dat ze een zusje dood heeft aan publieks-pleasen van het type ‘handjes zien’, maar het opmerkelijkst is toch de parallel tussen haar artistieke ontwikkeling en die van de Nederlandse Wende. Beide zangeressen en songschrijfsters zijn grofweg van dezelfde generatie – beiden tweede helft dertig. Beiden komen uit een ontwikkeld expatgezin en worden meertalig opgevoed met veel aandacht voor muziek, kunst en literatuur. Allebei ontwikkelen ze zich vanuit een min of meer traditionele liedstijl naar experimentelere vormen, waarbij elektronica een steeds belangrijker rol speelt. Beiden hebben een passie voor Berlijn. Allebei zingen ze in meerdere talen, maar lijken ze zich tegelijk nadrukkelijker in te graven in de Europese cultuur. En zowel Hunger als Wende aarzelt niet om maatschappelijk en politiek engagement een plaats te geven in de muziek. Beiden gebruiken hun talenten om antwoorden te vinden op de ‘grote vragen’.
In het Columbia Theater beperkt de zangeres zich niet tot haar nieuwe album, al is het repertoire van die plaat wel het nadrukkelijkst vertegenwoordigd. En ook het instrumentarium wordt méér dan voorheen gedomineerd door elektronica en klavieren. Het trekt de stukken van de verschillende albums wat meer naar elkaar toe. Net als op haar nieuwe album, begint ze ook het concert met She Makes President, de wat cryptisch geformuleerde, maar daarom niet minder radicale oproep aan Amerikaanse vrouwen om het heft in handen te nemen.
Hunger kan prachtige emotionele melodieën en harmonieën schrijven, maar verwacht van haar geen sentimenten. Terwijl de wereld overbevolkt is met singer-songwriters die roepen dat de ergste rampen en mistanden te overwinnen zijn als we maar een beetje van elkaar houden, zingt de Zwitserse zonder aarzeling: ‘Love is not the answer’. ‘To everything’, voegt ze daar nog wel aan toe. Het Berlijnse publiek hangt aan haar lippen. Menigeen zingt alles mee. Dat geldt zeker ook voor I Opened A Bar in de toegiften, het meest pakkende liedje van haar nieuwe plaat. En het meest ‘Berlijnse’, zo is al her en der in recensies vastgesteld.
Een andere inmiddels tot ‘Hunger-klassieker’ uitgegroeide song die voorbijkomt is Das Neue, over de vergankelijkheid – en indirect over de angst voor verandering die velen in deze tijd parten speelt en voor het misbruik dat sommige populistische politici daarvan maken.
Met drie multi-instrumentalisten achter zich, die als de muziek dat vraagt ook flugel of sax spelen, en zelf zo nodig rockend op gitaar, weet Hunger het allemaal verrassend afwisselend, spannend en urgent te houden. Voorheen zong de Zwitserse al zo nu en dan een cover. Dylan of Ferré. Ditmaal is het het schitterende Le Vent Nous Portera uit 2001 van het Franse Noir Désir. Een lied met een beladen context. Twee jaar na het verschijnen van het nummer werd zanger en schrijver Bertrand Cantat tot een jarenlange gevangenisstraf veroordeeld wegens doodslag op z’n vriendin en eenmaal weer op vrije voeten, begin dit decennium, pleegde zijn ex-vrouw vrijwel onder zijn ogen zelfmoord. Dat alles doet niets af aan de verzengende schoonheid van het lied met de slotregels – in vertaling: ‘Terwijl het getij opkomt/En iedereen zijn rekening opnieuw opmaakt/Neem ik in de diepte van mijn schaduw/Het stof van jou mee/De wind zal het meevoeren’.
Dat ze uitgerekend een song als deze kiest is tekenend voor Sophie Hunger. Geen tekst over valse illusies. Géén ‘Je kunt een ster worden als je er maar in gelooft’. Gewoon iedere dag weer de rekening opmaken. Mooier wordt het niet. Maar juist bij Hunger is dat prachtig. Vijftien songs plus zes nummers toegift zijn het in Berlijn. Daar blijft het bij, al roept het publiek om ‘Méér! Méér! Méér!‘ En om nog even terug te komen op die persoonlijkheid: een recept bestaat er niet voor. Maar je kunt wellicht iets hebben aan de ‘Ten Rules Of Fire’ die de zangeres noteerde in het boek bij haar album The Rules of Fire uit 2013:
1 – Accept that you will never be Jesus Christ or Leonardo da Vinci.
2 – Never accept invitations from people who adore you
3 – Never explain yourself or your work.
4 – Never go on stage with a drink in your hand or your hand in your pocket.
5 – Never tell the audience what to do.
6 – Never stop a song.
7 – Never announce that you are selling something.
8 – Know that Charlie Chaplin was a great businessman and that Bob Dylan tried to look like him.
9 – Seek Humiliation.
10 – Never try to please.
Sophie Hunger in Nederland: Di 30 okt 2019 Amsterdam (Paradiso-Noord); wo 31 okt 2019 Rotterdam (Lantaren-Venster); Vr 2 nov 2019 Sittard (Poppodium Volt)
1 Reactie
Prachtig stuk