Einstürzende Neubauten in Paradiso

Bijna veertig jaar geleden maakte het West-Berlijnse Einstürzende Neubauten expres ‘onbeluisterbare’ muziek. Met boormachines, verwarmingsbuizen en stenen zochten de Duitsers de grenzen van de muziek op. De machines en de buizen zijn gebleven, maar het concert deze avond in het Amsterdamse Paradiso bleek zeker het beluisteren waard. Regelmatig was het zelfs mooi.

Zanger Blixa Bargeld (58), gedistingeerd, met blote voeten, betreedt met een stuurs gezicht het podium. Zo zien we hem graag. Percussionist U.M. Unruh bespeelt met de handen een blauw vat. Een elektronisch pingpong-geluid en een stuwende monotone baslijn klinken in het openingsnummer Garden. Einstürzende Neubauten liet destijds, niet als eerste maar wel overtuigend, zien dat goede muziek niet aangenaam hoeft te zijn. Pijn, afkeuring, verwarring, als het maar boeit. In andere kunstvormen gingen artiesten als Peter Handke (Publikumsbeschimpfung), L.F. Celine en Luis Buñuel hen voor, om maar een paar ontregelende grootheden te noemen. Zelden prettig, altijd interessant. De muziek van de Neubauten is tegenwoordig minder extreem, maar confronteert de luisteraar nog altijd met de grenzen van zijn tolerantie. Die grenzen werden deze avond bereikt, maar niet overschreden.

Voor Haus Der Lüge dragen ijverige roadies, die het vanavond nog druk zullen krijgen, houten balkjes het podium op, waarop Unruh slaat met metalen schalen. Wie er niet bij was, zou misschien denken dat al die prullaria uit de Praxis leiden tot kinderachtig lawaai. Het tegendeel is waar: verbazingwekkend welke geluiden hij weet te produceren en hoe ze passen bij de rest van de muziek. Een van de hoogtepunten wat dat betreft zijn de van een meter of drie hoog op het podium vallende metalen strips (tijdens Unvollständigkeit), die voor een apotheose zorgen waar de meeste progrockers jaloers op kunnen zijn. Dan hebben we Nagorny Karabach en Dead Friends al achter de kiezen. “Es ist nichts, es ist nichts”, schreeuwt Bargeld nadrukkelijk, terwijl Unruh met een stoffer over plastic buizen beweegt.

Gesel ons!
Vervolgens gebeurt er iets raars: Blixa Bargeld vertelt een grappige anekdote. Later op de avond doet hij dat nog een keer. Het lijkt alsof hij daarmee de betovering verbreekt: waren we niet bezig met een experiment onder leiding van een strenge meester? Willen we wel gezelligheid en grapjes over de Brexit? Gesel ons! De bandleden zijn naar eigen zeggen genezen van het apocalyptische lawaai door de eigen ‘filo-akoestische’ therapie, die hen hielp de ellende van de Berlijnse muur achter zich te laten. Hoe het ook zij, de huidige ambient-klanken hebben gelukkig nog altijd een gemeen scherp randje.

Bassist Alexander Hacke doet een knoopje los en ontbloot een op zijn borst getatoeëerd kruis. Hier staat iemand te genieten. Sommige van zijn net niet eentonige loopjes doen denken aan stukjes Dark Side Of The Moon. Een transistorradio, jerrycans (een Duitse uitvinding) en een boormachine die een cd-rek bewerkt komen langs. De muziek blijft duister en betoverend. Bargeld vertelt hoe hij ooit Susej opnam, liggend in een kelder, zonder het gewenste resultaat te kunnen bereiken. Nu stelt de techniek hem in staat te laten horen wat hij wil: een dialoog dus tussen de jonge en de oude Blixa Bargeld. U.M. Unruh laat perslucht sissen langs weer andere buizen. Silence Is Sexy van het gelijknamige album confronteert ons weer met het experiment waar we deel van uitmaken: een deel van het publiek kan de lange stiltes niet aan en schreeuwt om verzoeknummers. Interessant. “Nur ich und ich und ich und Tinnitus, wenn die Musik endlich aufhört”, zingt Bargeld. Een penetrante pieptoon doet ons naar de oren grijpen. Vintage Neubauten. Er volgen nog een lp die bespeeld wordt met een boormachine en een tangetje waarmee Unruh op een steigerpijp slaat, maar het is al duidelijk: we hebben genoten en stiekem iets geleerd over onze oren.

Einstürzende Neubaten in Paradiso, Amsterdam
Gezien op zaterdag 1 juli 2017
Foto: Mote Sinabel