An Evening With Steven Wilson in TivoliVredenburg

Hand. Cannot. Erase., Steven Wilsons vierde en nieuwste soloalbum, is onlangs op nummer 2 in de Nederlandse Album Top 100 gekomen. Met dat gegeven op zak pakt de multi-instrumentalist en producer in Utrecht flink uit. Niet alleen op audiovisueel gebied, maar ook met droge humor en twee nummers van Porcupine Tree.

De albums van Steven Wilson en de door hem gekozen thema’s zijn niet licht op de hand. Seriemoordenaars, verlies en spijt slaan de klok bij de Brit. Vooral van Grace For Drowning en de daarbij behorende tournee kon je zelfs tijdelijk ongemakkelijk worden van de zwartgalligheid. Hand. Cannot. Erase. klinkt als totaalplaatje wat lichter, ondanks zijn eveneens donkere thema: vereenzaming in de grote stad. Anders dan je zou verwachten als je alleen op zijn muziek zou afgaan, is Wilson in het dagelijks leven een aardig, gemiddeld positief en toegankelijk persoon. Serieus, maar bij tijden erg gevat, met beschikking tot een flinke dosis Britse humor. Die Wilson zien we steeds meer naar buiten komen, want geheel in lijn met zijn albums stelt de songwriter en producer zich opener en vrolijker op dan voorheen. Hij neemt in Utrecht zelfs regelmatig de tijd om zich tot het publiek te richten. Het lijkt wel een heel ander persoon dan de soloartiest die zich vroeger op het podium verborg achter gasmaskers en een videoprojectiedoek dat voor het podium hing.

Doktersverklaring
Wilson verklapt al vroeg in de set dat Hand. Cannot. Erase. compleet wordt uitgevoerd. Maar niet integraal. Zo blijkt als na Routine een nieuw arrangement van het industriële, Massive Attack/Nine Inch Nails-achtige Index wordt ingezet, met – jawel – vingergeknip. Overigens komt Routine – op plaat een van de sterkste nieuwe nummers – er live wat bekaaid van af, vooral doordat de zang van Ninet Tayeb en het jongenskoor meeloopt ‘dankzij een stukje Apple-techniek’, aldus de frontman. Nog voordat het nummer wordt ingezet is hij er maar open en eerlijk over. Toch een opvallende uitspraak van iemand die de iPad nog zo verfoeit. Tayeb is er overigens niet bij omdat ze onlangs moeder is geworden. Een goede reden voor haar afwezigheid, vindt ook Wilson, die er nog over grapt: “Ik heb zelfs een doktersverklaring om het te bewijzen!”

Porcupine Tree
Ook opvallend zijn de twee Porcupine Tree-nummers die voorbijkomen: het poppy maar melancholische Lazarus en het met pompende drums en walsende strijkers gespekte Sleep Together. Over die eerste song zegt Wilson dat hij trots is op het feit dat hij eens een nummer onder de twintig minuten heeft geschreven. Lichtelijk overdreven, want de beste man bracht zelden nummers uit die langer duren dan twintig minuten, maar dat terzijde. De compacte en catchy track is wel even lekker tussen de langere, meer op progrock geschoeide muziekstukken. Sleep Together overtuigt misschien nog wel meer en doet zelfs weer even verlangen naar een Porcupine Tree-optreden. Het publiek slikt het als zoete koek, getuige de vele meedeinende hoofden.

Wilson vertelt dat hij nummers uit zijn oeuvre heeft gekozen die op het thema van het nieuwe album aansluiten. Lazarus en Sleep Together staan ook muzikaal symbool voor de poppy elementen en elektronische invloeden die op Hand. Cannot. Erase. duidelijker dan ooit aanwezig zijn. Qua thematiek waren de Porcupine Tree-nummers Every Home Is Wired en Fadeaway nog beter op hun plek geweest, maar wie weet spaart Wilson die voor het aangekondigde dubbelconcert in de Royal Albert Hall in Londen. Op 28 en 29 september zal de Steven Wilson-band daar namelijk over beide dagen verspreid twee uiteenlopende sets spelen met enkele speciale gastmuzikanten. Onlangs hebben David Gilmour (Pink Floyd), Steve Rothery (Marillion) en Phil Manzanera (Roxy Music) een concert van Wilson in Londen bijgewoond. Zou het een voorteken zijn? Of krijgen we misschien toch een minireünie van Porcupine Tree?

Vingervlug
Over het algemeen is de show van hoogstaand niveau. Toch een klein puntje van kritiek: het geluid staat weer erg hard. Indrukwekkend, zo’n ‘wall of sound’, maar met name details van het indrukwekkende spel van gitarist Guthrie Govan verzuipen weleens in de vele bastonen. Zijn soms (deels) geïmproviseerde solo’s zijn daardoor af en toe moeilijk te volgen, maar wie zijn vlugge vingers kan bijhouden staat met open mond toe te kijken: wat een buitengewone virtuoos! Daarnaast voelt het optreden – ondanks de spontane praatjes van Wilson – wat stijf aan. De set staat zo vast als een huis en er is dus weinig ruimte voor muzikale spontaniteit. De kans dat je op Bospop later dit jaar exact dezelfde show krijgt voorgeschoteld is bijvoorbeeld erg groot.

Indrukwekkende beelden
Saai is de show allerminst, want ook het oog komt niets tekort. Hand. Cannot. Erase. is een gedroomd concept voor beeldkunstenaars. Vanaf de introtape springt er een groot scherm aan de achterzijde van het podium aan. Na wat scharrelende duiven zien we een vooraanzicht van een appartementencomplex met tientallen ramen. Onder een uitgebreide versie van de begintune van het album gaat er af en toe een luikje open en wordt er – naarmate de duisternis valt – her en der een lichtje aangeknipt. Tijdens het hele concert zien we beelden van de hoofdpersoon, die als een film met de muziek meeloopt. Of is het andersom? Hoe dan ook: de beelden zijn fraai geschoten, van bijzondere effecten voorzien en hebben over het algemeen een melancholische tint. Met name het instrumentale Regret #9 is voorzien van indrukwekkende stop motion-beelden van het hoofdpersonage, dat alleen op een stoel zit terwijl de achtergrond constant verandert.

Doek
Het doek dat tijdens de Grace For Drowning-tournee aan het begin voor het podium kwam te hangen, komt nu alleen tevoorschijn tijdens het epische The Watchmaker, een van de toegiften. Hierbij worden – zoals twee jaar geleden – Pink Floyd-achtige geluidseffecten door het quadrafonische geluidsysteem (7.1 surround) gepompt en zien we toch weer even die heel duistere videobeelden van weleer. Wel grappig dat het doek vast komt te zitten en dat de stagemanager er een tijdje zonder effect aan zit te sjorren. Symbolisch, want het doek voor Wilsons solocarrière zal voorlopig ook niet vallen.

An Evening With Steven Wilson in TivoliVredenburg, Utrecht
Gezien op dinsdag 24 maart 2015
Foto’s: Bert Treep
Lees ook ons uitgebreide albumverslag van Wilsons recente album Hand. Cannot. Erase.