Bob Dylan in AFAS Live (live-recensie)

In 2006 werd ik als tiener plots betoverd door Bob Dylan. Zijn Modern Times deden mij verlangen naar meer, en ik dook in ‘s mans verleden. In de zestien jaren die verstreken werd Dylan mijn meest beluisterde artiest en waren er genoeg kansen om folks grootste poëet live te zien, maar steeds won de aarzeling. Altijd zaagde wel iemand aan mijn kop over hoe slecht ome Bob inmiddels bij stem zou zijn. Ook nu. Maar bij zijn eerste Nederlandse show in vijf jaar besloot ik zelf maar eens op onderzoek uit te gaan. Op zoek naar de waarheid, of in elk geval die van mij.

Eerst even iets rechtzetten. Het lijkt nu alsof ik door iedereen in mijn omgeving smadelijke teksten over Dylan ingefluisterd heb gekregen. Teksten als: “Hij klinkt tegenwoordig als een doorspoelend toilet.” En: “Ik heb blauwe reigers mooier horen zingen.” Maar Bobs doorleefde stem spreekt anderen juist aan, zoals Lust For Life-hoofdredacteur Dominique van der Geld. Aarzelend als altijd vroeg ik de wijsgeer van dit magazine een paar maanden geleden om advies. Dylan live, doen of niet? Van der Geld was duidelijk: “Veel mensen gaan vooral omdat er nu eenmaal een levende legende staat. Ik vind hem live nog steeds heel erg de moeite waard, maar ik ben dan ook een groot liefhebber van zijn versleten stem.”

Dylan-debuut

Rafelige vocalen hebben mij ook nooit dwarsgezeten en bovendien waardeer ik Dylans recente werk. Rough And Rowdy Ways – het album uit 2020 waaraan zijn huidige tour is opgehangen – is wat mij betreft zelfs zijn beste werk sinds Modern Times (en Together Through Life (2009) en Tempest (2012) waren toch ook niet verkeerd). Een plaat ook die wegens verwijzingen naar een naderende dood door sommigen werd opgevat als potentieel afscheid. Maar ja, gaan we niet allemaal dood? Terechte conclusie of niet: uit voorzorg kun je je inmiddels 81-jarige held toch beter maar even voor het eerst live gaan bekijken. En blijkbaar was ik niet de enige die had besloten tot een Dylan-debuut: in Op1 had Ad Visser verteld ook eindelijk voor het eerst te gaan. En desnoods na een paar songs weer te vertrekken, als het geen reet aan was.

Telefoonloos

Dat Mister Toppop er daadwerkelijk was, kan ik bevestigen. Al moet je mij maar geloven op mijn blauwe ogen, want bewijsmateriaal heb ik niet: telefoons zijn bij de twee Amsterdamse Dylan-avonden niet toegestaan. En dus gaat je telefoon bij binnenkomst in de Bijlmerse muziekhal in een verzegeld zakje waaruit je het toestel alleen buiten de zaal kunt laten bevrijden. Een uitdaging die wellicht zwaarder is voor mijn generatie (wij bekijken de hoogtepunten in ons leven doorgaans live op onze telefoonschermpjes) dan die van Visser en de gemiddelde bezoeker. Telefoonloze concerten zijn trouwens niet nieuw, wel zeldzaam: verder gebeurde dat dit jaar volgens Mojo Concerts alleen bij Jack White, overigens ook in AFAS Live.

Telefoonloosheid heeft vanzelfsprekend een groot voordeel. Nee, je kunt na afloop niet je vrienden jaloers maken met een filmpje op Instagram. Wel ligt ieders totale focus een show lang op het podium. Waar in dit geval toch echt niet bijster veel gebeurt. Het is een optreden zonder poespas, waarin muzikantschap van Dylans bandleden voorop staat en ook de man zelf is goed in vorm. Hij speelt en zingt staand achter zijn piano en gaat er tijdens instrumentale stukken soms even bij zitten. Af en toe tussen de songs in een gek klein wandelingetje. Dylan loopt dan weg van zijn piano zodat de hele zaal hem goed ziet, om daar als blijk van waardering subtiel door de knietjes te gaan en dan snel weer zijwaarts terug te schuifelen naar zijn bankje.

Nooit écht rommelig

Zestig jaar na de release van zijn allereerste album is Dylan heus wel iets minder bij stem. Laat ik dat de critici geven, maar meer dan dat understatement krijgen ze echt niet van me. Hij is namelijk niet alleen relatief goed bij stem, ook zit hij op zijn oudeknarrendag duidelijk in een fase waarin hij meer dan content kan zijn met de voorstelling waarmee hij toert. Die recente sterke plaat speelt daarin een grote rol, maar ook de keuze om tijdens deze tour elke dag dezelfde set te spelen. De mannen klinken goed op elkaar ingespeeld, knap genoeg zonder verveeld te klinken. De ware kwaliteit schuilt in het feit dat het samenspel soms tegen het rommelige aan schuurt en precies daarom steeds interessant blijft. Want écht rommelig wordt het nergens.

Kalme nieuwelingen

Op het zeventien minuten durende Murder Most Foul na wordt heel Rough And Rowdy Ways gespeeld. Die songs zijn gemaakt voor de 81-jarige Dylan, ook al wordt hij pas voor het eerst echt toegejuicht bij het inzetten van I’ll Be Your Baby Tonight uit 1967. Maar zijn oude stembanden gaan het lekkerst op kalme nieuwelingen als I Contain Multitudes, Key West (Philosopher Pirate) en Goodbye Jimmy Reed. En de vrij minimale begeleiding van zijn band zorgt ervoor dat het constant vooral om de Nobelprijswinnaar blijft draaien. Al laten Bob Britt, Donnie Herron, Doug Lancio, Tony Garnier en Charley Drayton ook horen uit Bobs schaduw te kúnnen stappen, zoals in een wervelend Gotta Serve Somebody. Dan mis je wat mij betreft zelfs gitarist Charlie Sexton niet, die er door andere verplichtingen – zoals de naast mij zittende NRC-journalist Jan Vollaard helpt herinneren – voor het eerst in vele jaren niet bij is.

Vollaard kan dat laatste veel beter beoordelen dan ik. In tegenstelling tot Ad Visser en mij bezocht hij vele Dylan-gigs en was er al bij in de Kuip toen ik nog geboren moest worden. En toen ik in 1990 eindelijk voet aan wal zette, hadden Dylan en ik nog een ontzettend lange weg te gaan. Wat heet: we kenden een ronduit valse start. Ik was amper een maand oud of hij bracht Under The Red Sky uit, zacht uitgedrukt niet bepaald zijn magnum opus. Uiteindelijk kwam het dus alsnog goed en belandde ik via Modern Times en de rest van zijn discografie op rij 5, stoel 55 in AFAS Live.

Dikke wolk nostalgie

En mocht je nog twijfelen over hoe ik mijn Dylan-debuut heb ervaren: je weet dat het een geslaagde show was als het grootste minpunt van de avond het feit is dat vijftig meter verderop – toevallig eveneens van acht uur tot kwart voor tien – Ajax speelt, waardoor station Amsterdam Bijlmer ArenA even later tot een grote mierenhoop verwordt. Voetbalsupporters en Dylan-fans, samen wachtend op dezelfde trein. Het kan zomaar de ruwe realiteit zijn. Liever blijf je dan in gedachten hangen bij afsluiter Every Grain Of Sand, waarin Dylan op de valreep nog even een dikke wolk nostalgie de zaal in blaast door zijn mondharmonica aan de lippen te zetten. Maakt die staande ovatie toch net even makkelijker voor hen die eerst en vooral gekomen zijn om een levende legende te zien.

Bob Dylan in AFAS Live, Amsterdam
Gezien op zondag 16 oktober 2022
Foto: Sony Music
Meer lezen over Dylan? Bekijk hier onze Bob Dylan Top 50!