Vijftig jaar geleden begon hun carrière in Salvador de Bahia. ‘Two friends, one century of music’, klonk het al cheesy en in koor in het promotiefilmpje voor de Europese tour van deze jeugdvrienden, die gisteravond in Amsterdam van start ging. Het concert van de Braziliaanse giganten markeerde ook het begin van de tiende editie van Viva Brasil. Het festival gaat op 18 en 19 juli verder in het Muziekgebouw aan ’t IJ.
Bij weinig Nederlanders zal een belletje gaan rinkelen bij de namen Caetano Veloso (72) en Gilberto Gil (vandaag 73 geworden). Dat het qua sfeer en akoestiek formidabele Concertgebouw van Amsterdam tot de nok toe gevuld was en dat er zelfs extra stoelen waren geplaatst, zegt dan ook niet zoveel over de populariteit van het duo in ons land. De grote zaal zat vooral vol met Brazilianen die de pioniers van de Tropicália luidruchtig toejuichten.
Alleen al vanwege de staat van dienst van de twee is dat volkomen begrijpelijk. Veloso wordt, en verslik u nu vooral niet in uw koffie, door kenners vaak genoeg in een rijtje gezet met de allergrootste songwriters ter wereld. Nee, ik ben niet de eerste die het rijtje Dylan, Lennon, Veloso maakt. In de jaren zestig rees zijn ster in korte tijd en was hij met o.a. Gilberto Gil een van de grote namen van de MPB (musica popular brasileira).
De Tropicália van Veloso en Gil voorzag de Braziliaanse popmuziek van een nieuw gezicht. De, even grof gesteld, combinatie van bossanova, artrock en folkrock was baanbrekend, en dat in een tijd waarin het Zuid-Amerikaanse land een militair regime kende. In de dictatuur was het ook als kunstenaar niet risicoloos om tegen de stroming in te gaan. Vanwege hun kritische teksten belandden Veloso en Gil zelfs twee maanden in de cel. Daarna verlieten ze noodgedwongen het land en verbleven ze enkele jaren in Londen.
Kwieke zeventiger
De hectische jaren uit de loopbaan van beide muzikanten liggen inmiddels ver achter ons. In het Concertgebouw is van enige spanning geen sprake, eerder van het tegenovergestelde. Gemoedelijk en breed glimlachend zitten de iconen op een stoel en allebei hebben ze een akoestische gitaar op schoot liggen. Ze openen in koor zingend met Back In Bahia van Gils album Expresso 2222 uit 1972. Even daarvoor zijn ze aan weerszijden van het podium opgekomen onder zeer luid gejuich.
Het wordt echt een Braziliaans avondje. Als de hoge heren van de MPB tussen het spelen door een herinnering ophalen, dan gebeurt dat in het Portugees. Steevast eindigt dat met gelach van het publiek dat doorklinkt tot in Rio. Er wordt meegezongen, steeds meer naarmate de avond vordert.
De sfeer komt echt goed los als Veloso zo’n vijf nummers achter elkaar zingt. Hij oogt het frivoolst, het meest kwiek en ondanks zijn grijze haren niet als een zeventiger. Veloso krijgt de hele zaal mee op Terra en zet daarna samen met Gil direct Nine Out Of Ten in, een geweldig nummer van het in 1972 verschenen Transa, zijn beste album. Het is een schaars Engelstalig moment tijdens het concert: ‘Feel the sound of music banging in my belly / Know that one day I must die / I’m alive’, zingt Veloso met de weerkaatsing van genot in zijn ogen.
IJskoude Caipirinha’s
Waar het vocale bereik van Veloso nog altijd behoorlijk indrukwekkend is, oogst Gil vooral sympathie met zijn warme, diepe stemgeluid. En zeker ook met zijn knappe tokkelwerk. Veel aanwezigen herkennen alle nummers. Opvallend? Je moet je voorstellen dat Mick Jagger en Paul McCartney hier samen optreden. Natuurlijk kan het publiek dan elke noot dromen.
De reguliere set duurt ruim anderhalf uur, waarin vanwege het meezingen de collectieve dorst naar ijskoude Caipirinha’s tot het maximum stijgt. Niemand lijkt zich een moment te vervelen, ook niet tijdens de twee korte toegiften, maar toch doe ik dat af en toe een heel klein beetje. Ik zag Veloso vorig jaar op het Spaanse festival Primavera Sound optreden met zijn jonge, ijzersterke band. Dat smaakte naar meer. Het voorzag de nummers, haast logischerwijs, van meer kleur dan wanneer zij alleen met akoestische gitaren worden voorgedragen. In uitgeklede setting kunnen de liedjes eentonig klinken.
Misschien speelt het ook een rol dat ik geen Portugees spreek en dus alleen van verhalen weet waar sommige teksten over gaan. Je hangt toch wat nadrukkelijker aan de lippen van singer/songwriters als je het verhaal kan volgen. Neemt niet weg dat de songs van Gil en Veloso vrijwel zonder uitzondering sterke composities zijn en spreken van een saai optreden dus veel te kort door de bocht is. Niet alleen omdat Veloso aan het eind van de avond zijn danskwaliteiten even laten zien of omdat een dame in een chique witte jurk (vergeef me dat ik geen idee heb wie dit mens is) het podium op loopt om de zanger alleen maar een zoen te geven. Het zijn vooral die twee grootheden die de zaal meekrijgen, terwijl ze gewoon ontspannen op een kruk zitten. Indrukwekkend. Mannen die zichtbaar genieten van hun oude dag in de muziek, die de rust hebben gevonden waar ze ooit alleen maar van konden dromen.
Caetano Veloso & Gilberto Gil in het Concertgebouw van Amsterdam
Gezien op donderdag 25 juni
Foto’s: Bernard Bodt
1 Reactie
Ik heb die avond genoten en vond het ook jammer dat er alleen braziliaans portugees werd gesproken. Wel een feest van herkenning. Al enkele jaren heb ik uitgekeken naar een concert van Caetano Veloso. Het bereik van zijn stem verbaasde mij ook. Ik ben blij dat ik het heb meegemaakt. August Willemsen schreef in “Braziliaanse brieven” dat hij had gedroomd dat hij Caetano V in de Van Baerlestraat als krantenjongen tegenkwam. De naam zei mij in de jaren 80 niets, pas bij herlezen enkele jaren geleden. Via Spaanse muziek ben ik op het spoor gekomen van Caetano (Diego el Cigala), zijn stem, en daarna in Hable con Ella van Almodovar. Het huidige repertoir van Caetano spreekt Brazilianen in de diaspora minder aan. De Brazilianen zijn opgegroeid met Tropicalia en niet met zijn huidige repertoir. Een Braziliaanse vrouw naast mij pinkte tranen weg. Hij schijnt met zijn huidige repertoir in 2010 in de Heineken Music Hall door de Braziliaanse diaspora uitgefloten te zijn.