Hij was in een nostalgische bui, Lee Ranaldo. Vrijwel ieder nummer dat hij dinsdagavond tijdens zijn akoestische soloconcert in de Tolhuistuin speelde, leidde hij in met een praatje. Maar de meeste woorden spendeerde hij toch aan de songs die gingen over zijn pubertijd en adolescentie. De jaren van dromen en verwachting. De leeftijd waarop alles nog mogelijk is en de hele vriendenclub in de startblokken staat voor het ‘echte leven’.
The Rising Tide is zo’n nummer. En representatief voor het concert. Een lang intro op de gitaar dat niet gekenmerkt wordt door vingervlugheid of andere vormen van snarenacrobatiek, maar een opeenvolging van spannende akkoorden en wringende harmonieën. En dan de zang, een relatief simpele melodielijn: ‘This is the best time of my life. The time of the open skies’. Waarna de akoestische gitaar weer de grote onbekende wereld verklankt. Dwars akkoord op dwars akkoord. Contrapunt op contrapunt.
Volgende week wordt Ranaldo zestig. Dinsdagavond begon hij in Amsterdam zijn eerste akoestische solotournee. Voor de oppervlakkige beschouwer misschien het complete tegendeel van de rauwe ‘gitaarnoise’ die hij dertig jaar met Sonic Youth maakte. Maar dat is zoals reeds gezegd een oppervlakkige beschouwing. Wie goed luistert, met de Sonic Youth-platen in gedachten, merkt al snel dat Ranaldo nog precies doet wat hij al jarenlang deed. Alleen klinkt het ‘unplugged’ en zonder tweede gitaar, bas of drums allemaal een stuk transparanter. Kort door de bocht zou je kunnen stellen dat het ‘geheim’ van de Sonic Youth-sound zich vlak voor je ogen en oren ontvouwt.
Overigens deed ook Ranaldos voormalige Sonic Youth-kompaan Thurston Moore al eens zoiets, toen die eind 2011 met zijn akoestische gitaar naar De Duif in Amsterdam kwam – alleen had Moore nog een viertal begeleiders bij zich en is Ranaldo nu alleen. Maar de vergelijking tussen de twee maakt ook de rol van ieder van hen binnen Sonic Youth des te duidelijker. Moore is bij die band altijd de iets traditionelere en melodieuzere (punk)rocker geweest en Ranaldo de man van de met gitaren gelegde ‘klankvlakken’ en lange teksten die soms meer gesproken dan gezongen zijn.
Tegendraadse harmonieën
Dat hoor je ook op zijn ‘post Sonic Youth’-albums terug, maar méér nog tijdens dit concert in de Tolhuistuin. Zo sober als de basismelodieën van de meeste van Ranaldos songs zijn, zo tegendraads zijn de harmonieën die hij creëert – niet alleen die tussen stem en gitaar, maar minstens evenzeer die tussen de zes gitaarsnaren. Het geeft de muziek onmiddellijk een extra dimensie en trekt tegelijk de aandacht iets weg bij de toch wat vlakke zang van de Amerikaan.
De gitaarpartijen lopen ook niet parallel met de zang, maar gaan hun eigen parcours waarbij Ranaldo voortdurend de aandacht weet vast te houden met vreemde stemmingen die de schijn van ‘vals’ hebben, maar dat allerminst zijn. Trouwens, hoe definieer je ‘vals’ als het geen bijtgrage hond betreft?
Hoewel hij een drietal songs van een nog op te nemen nieuw album speelt, wordt het repertoire gedomineerd door stukken van Last Night On Earth uit 2013 en Between The Times And The Tides, dat een jaar eerder verscheen. Géén Sonic Youth-werk dus – hoewel de groep in de loop der jaren toch ook heel wat typische ‘Ranaldo-stukken’ heeft opgenomen. In de arrangementen is zijn oude band echter volop terug te horen.
Ranaldo laat horen dat er ook met een akoestische gitaar probleemloos ‘noise’ gemaakt kan worden. Hij stoeit wat met ‘sustain’ en loops, maar nooit zo overdadig dat de gimmick overheerst. Hij gebruikt een enkele keer een strijkstok om een drone-effect te krijgen. Of hij laat de gitaar rondzingen, zoals hij dat ook zo vaak met de elektrische variant gedaan heeft.
Neil Young
Een van de meest uitgesponnen stukken van het concert is Xtina As I Knew Her van het Between The Times And The Tides-album. Een suite bijna. Eveneens een liedje dat qua tekst teruggrijpt naar zijn tienerjaren. Het is ook een van Ranaldos meest melodieuze songs en herinnert in dat opzicht wel aan het werk van Neil Young.
Dat Ranaldo en Moore altijd grote Young-fans geweest zijn, is bekend – de groep toerde ooit zelfs als voorprogramma met de oude rockdinosauriër. De gitaarverpakking waarmee Ranaldo Xtina As I Knew Her omhult – met wederom die spannende cluster-akkoorden en scheve harmonieën – is echter een stuk geavanceerder dan de wijze waarop Neil doorgaans z’n liedjes begeleidt.
Des te opmerkelijker is het dat Ranaldo als toegift uitgerekend een Neil Young-cover speelt: Revolution Blues van het door de echte fans gekoesterde album On The Beach. Ditmaal laat hij echter zijn karakteristieke Sonic Youth-trukendoos gesloten en beperkt hij zich tot dat ene ‘speciale gitaar-effect’ dat Neil zelf ook al bijna een halve eeuw en met onverminderd succes hanteert: het overstuurde gitaargeluid. Ranaldo beheerst ook dat perfect. Hij kent zijn pappenheimers. Een indrukwekkend Sonic Youth-college en véél meer dan dat.
Lee Ranaldo in de Tolhuistuin, Amsterdam
Gezien op dinsdag 26 januari 2016
Foto: Stefano Giovannini
0 Reacties