Marilyn Manson in het Klokgebouw

In 1997 zag ik Marilyn Manson voor het eerst in Eindhoven, toen hij tijdens het legendarische Dynamo Open Air-festival een al even legendarisch optreden gaf – inclusief immens modderkluitengevecht. Twintig jaar later is hij (ongeveer) terug op de plek des onheils: twintig kilo zwaarder, tien albums op het cv en vooral een heel stuk minder gevaarlijk.

Laat ik voorop stellen: ik had van tevoren niet per se hoge verwachtingen van Mansons optreden in Eindhoven. De voortekenen waren op z’n minst wat dubbel. Aan de ene kant was zijn show een paar maanden geleden in Utrecht erg sterk. Ome Marilyn was behoorlijk bij stem, energiek (hij rende weer vrolijk rond op stelten), de setlist was meer dan prima: hoera! Daarbij vind ik zijn eerder dit jaar verschenen album Heaven Upside Down een prima plaat – en sowieso zijn beste sinds The Golden Age Of Grotesque (2003). Aan de andere kant van het spectrum viel me in Utrecht al op hoe anoniem en middelmatig zijn band was. Want dat Marilyn Manson anno 2017 allang geen echte band meer is, maar puur de zanger met dezelfde naam inclusief wat inhuurkrachten moge duidelijk zijn. Tijdens de show in Utrecht was zijn bassende oude vriend Jeordie White/Twiggy Ramirez nog aanwezig, maar die werd door de baas een paar maanden geleden de band uitgeschopt nadat hij beschuldigd werd van seksueel geweld door een ex. Het gedwongen vertrek van de flamboyante Twiggy haalde het laatste beetje karakter uit de band – een conclusie die in Eindhoven alleen maar bevestigd werd, maar daarover later meer.

Rolstoel
Tot overmaat van ramp viel er eind september tijdens een show in New York een immens decorstuk op de zanger, wat hem een dubbele beenbreuk en een daaraan gelieerd mobiliteitsprobleem opleverde. Tel daarbij op dat het (overigens prachtig industriële) Klokgebouw nu niet bepaald bekendstaat om het briljante geluid en u snapt dat ik voorafgaand aan de show een klein beetje sceptisch was, ondanks mijn liefde voor Mansons muziek. En ik zal het maar meteen verklappen: het viel me alsnog niet mee. Na het abominabele voorprogramma (een pipo achter een laptop die een half uur lang boergeluiden aan zijn apparaat ontlokt) en een korte tijd om daarvan bij te komen, rolt het hoofdprogramma het podium op. Rolt ja: Manson heeft zijn kapotte poot in een gevaarlijk uitziende brace verpakt en betreedt het podium op een soort rijdende troon – wat, als je even goed kijkt, gewoon een verbouwde rolstoel is. Dat deed Dave Grohl toch beter toen hij zijn been brak en in een rijdend kunstwerk zijn shows volbracht, maar dat terzijde. Hoe dan ook, Revelation #12, waarmee de set geopend wordt, bevestigt meteen al mijn Manson-gerelateerde angsten. De zanger komt totaal niet boven zijn duchtig musicerende collega’s uit en alle muzikale nuances verdwijnen in de brij van geluid die m’n oren teistert.

Motherfucking Manson-fans
Het had nog de relatieve nieuwigheid van het nummer kunnen zijn, zou je hoopvol kunnen denken, maar bij de daaropvolgende oude krakers This Is The New Shit, Disposable Teens en mOBSCENE wordt het er geluids- en zangtechnisch bepaald niet beter op. Pas bij nieuwe single Kill4Me is de zang zowaar verstaanbaar, maar dat is dan ook een relatief rustiger nummer. Opvallend (of eigenlijk ook weer niet) is verder het stoïcijnse publiek. Natuurlijk, de diehardfans vooraan gaan volledig uit hun plaat, maar publieksparticipatie is verder ver te zoeken – behalve wanneer Manson vraagt hoe hij zijn toehoorders moet noemen. “Eindhoven? Nederland? Of motherfucking Marilyn Manson-fans?” brult hij, waarbij de laatste optie blijkbaar favoriet is. Daarvoor en daarna is het vooral bier drinken, keuvelen, hoofdknikken en – uiteraard – flutvideo’s maken met mobiele telefoons wat het gros van de aanwezigen bezig lijkt te houden. En dat verdient Manson niet, want hoewel hij niet bijster goed bij stem is, heb ik niet het gevoel dat het vanavond aan hem ligt. Hij hupst zo goed en kwaad als het kan in het rond op één been, doet echt z’n best om over de geluidsmuur heen te komen en hij doet er alles aan om het publiek mee te sleuren – tevergeefs.

Immense modderschuit
Nee, fuck it: ik geef de schuld aan de band en het geluid. De ‘muzikanten’ op het podium plamuren elk gaatje dicht, krijgen het zelfs voor elkaar om een ik-ben-kwaad-op-alles-monstertrack als Tourniquet naar een platte rocksong te verbouwen en hun cliché rockposes halen ook al het bloed onder m’n nagels vandaan. Lichtpuntjes zijn er godzijdank ook – al zijn het er wel vies weinig. Twee om precies te zijn: de Eurythmics-cover Sweet Dreams (Are Made Of This), met Manson half zittend op een brancard, is creepy als altijd en het ziedende The Beautiful People is een kraker die zelfs deze veredelde coverband niet kan verpesten. Het zijn piepkleine vlaggetjes op een immense modderschuit. Sorry mensen, ik zou serieus graag positiever zijn geweest. Ik heb Marilyn Manson in de loop der jaren bijzonder vaak zien optreden – soms legendarisch (Dynamo Open Air 1997), vaak steengoed (o.a. Heineken Music Hall, 2003), af en toe ongeïnspireerd (Lowlands 2005) of verdienstelijk (TivoliVredenburg, 2014 en 2017), maar nog niet eerder heb ik hem machteloos aan het werk gezien. Ook die ervaring kan ik nu van m’n lijstje afstrepen. Helaas.

Marilyn Manson in het Klokgebouw, Eindhoven
Gezien op dinsdag 28 november 2017
Foto’s: Gijs Dragt