The Smashing Pumpkins in AFAS Live

Voor het eerst sinds 2000 maakt gitarist van het eerste uur James Iha weer deel uit van The Smashing Pumpkins. Geeft deze bijna-reünie van de originele line-up (alleen bassiste D’arcy Wretzky ontbreekt) de band van frontman/zanger/gitarist/opper-Pumpkin Billy Corgan vleugels in de AFAS Live? Het antwoord op die vraag wordt gegeven in de vorm van een rauwe, imposante en ijzersterke show – de beste die de groep in lange, lange tijd op Nederlandse bodem afleverde.

Van sommige bands – zeker als ze met het nodige vuurwerk zijn ontploft – is het verrassend als ze in (min of meer) de originele bezetting weer bij elkaar komen. Zo had ik niet gedacht dat Axl en Slash weer ooit als Guns N’ Roses een podium zouden delen en leek het er ook niet op dat Damon Albarn en Graham Coxon van Blur nog eens samen zouden optreden. The Smashing Pumpkins valt zeker ook in die categorie. De band had al tijdens de hoogtijdagen regelmatig met bezettingswisselingen te maken en in 2000 barstte de bom schijnbaar definitief: zanger/gitarist Billy Corgan, drummer Jimmy Chamberlin, gitarist James Iha en bassiste Melissa Auf der Maur (die een jaar eerder D’arcy Wretzky had opgevolgd) trokken de stekker eruit. Corgan gaf in interviews die volgden Iha de schuld van de break-up – die op zijn beurt de zwarte piet bij Corgan neerlegde – en noemde Wretzky een ‘mean-spirited drug addict’.

James Iha
Niet heel vreemd dus dat deze twee ontbraken tijdens de heroprichting van de band in 2005. In de jaren die volgden, hield frontman Billy Corgan met wisselend succes en dito bandbezetting het schip drijvende, waarbij Chamberlin (die overigens in 1996 al eens uit de band werd gelazerd na een heroïneoverdosis) naast de kale frontman de enige semi-vaste Pumpkin van het eerste uur was. Tot vorig jaar, toen bekend werd dat Iha en Corgan het zowaar hadden bijgelegd en de gitarist weer officieel tot de band toetrad. Dat geldt dan weer niet voor Wretzky, die sowieso niets meer met muziek gedaan heeft sinds ze in 1999 uit de band stapte om een acteercarrière na te streven/eruit werd geschopt vanwege haar slechte relatie met Corgan (kiest u uw versie van de waarheid maar). Ach ja, een reünie van driekwart van de originele Smashing Pumpkins: reden genoeg voor enig jolijt, ondanks dat het eerste studioalbum met Iha in achttien jaar (Shiny And Oh So Bright, vol 1.) een tikkeltje tegenviel. Maar genoeg achtergrondinfo, terug naar het heden.

Chemie
Want bij een album hoort uiteraard ook een tour, die de band gisteren naar AFAS Live leidde De vraag was: is de chemie tussen de bandleden uit de hoogtijdagen er weer? En, niet onbelangrijk: kunnen ze het nog een beetje? Het antwoord op die vragen: ja, absoluut! Bij de twee voorgaande Pumpkins-optredens in Nederland waar ik aanwezig was – in 2011 in dezelfde concertzaal en twee jaar later in de 013 te Tilburg – speelde de band weliswaar prima, maar het heilige vuur ontbrak, net als communicatie met het publiek of tussen de bandleden onderling. Da’s op zich geen ramp, maar het is een verademing om de teruggekeerde Iha regelmatig flauwe grapjes te zien maken en – help! – het publiek te verleiden tot meeklappen, -zingen of -brommen. Hij krijgt zelfs brombeer Corgan regelmatig aan het gniffelen en da’s heel fijn om te zien. Diezelfde frontman ziet er anno 2019 overigens nog steeds uit als een uit de kluiten gewassen Uncle Fester uit The Addams Family: bolle toet, kale kop, zwarte make-up rond z’n ogen en gehuld in een zwart gewaad. Maar veel belangrijker: hij is verbazingwekkend goed bij stem. Goed, de originele uithaal in Bullet With Butterfly Wings (het gekrijste ‘CAAAAAAAAGE!’ aan het eind van het laatste refrein) probeert hij niet eens meer, maar over de gehele linie klinkt zijn herkenbaar snerpende, nasale zang even krachtig als overtuigend.

Gitaartapijten
Wat een goede keuze is geweest: het bij de band houden van gitarist Jeff Schroeder, sec gezien de opvolger van James Iha en die zich alweer sinds 2007 Pumpkin mag noemen. Drie snarengeselaars (de Britse tourbassist Jack Bates even niet meegerekend) lijkt misschien veel, maar het biedt wel mogelijkheden voor prachtige gitaartapijten en -duels. Zeker als de drie betreffende gitaristen ook nog eens zo goed zijn als deze drie, want zowel Iha als Corgan en Schroeder soleren er regelmatig imposant op los, zonder dat het geluid dichtgeplamuurd wordt. Als we het dan toch over de muzikanten hebben: de zo te zien flink afgevallen Chamberlin is nog altijd een beest van een drummer (het einde van Cherub Rock: mijn god, m’n armen vallen er al af als ik ernaar kijk), de eerdergenoemde bassist Bate plukt adequaat aan zijn zware snaren en toetsenist Katie Cole verzorgt ook nog eens op aangename wijze hier en daar de backing vocals.

Progmetalmonster
En dan de setlist: die zit even slim als geslaagd in elkaar. Een perfecte mix van (super)oud, hits, fanfavorieten, obscure songs, recenter werk en een tweetal covers. Aftrappen met twee songs van het debuut Gish is misschien niet de makkelijkste weg, maar het werkt wel. Het grommende Siva, met zijn zware baslijn en bijtende gitaarsolo’s schudt de zaal wakker en het nog altijd prachtige Rhinoceros met zijn geniale opbouw en jubelende climax zorgt al voor de nodige gelukzalige glimlachjes bij de aanwezigen. Als vervolgens Zero wordt ingezet, slaat de vlam voor het eerst echt in de pan: Corgans motto ‘Emptiness is loneliness and loneliness is cleanliness/And cleanliness is godliness, and God is empty just like me’ wordt door vele kelen meegebruld.

Waar bij vorige shows het nieuwe(re) materiaal regelmatig voor een collectief gaapmomentje zorgde, is dat nu niet het geval. Solara bijvoorbeeld, een van de betere tracks op de laatste studioplaat, blijkt live nog veel beter tot z’n recht te komen en dat geldt ook voor Alienation, verderop in de set. Alleen Knights Of Malta, met zijn licht beschamende refrein (Woah-woah-woah-woah woah, woah/We’re gonna make this happen/Woah-woah-woah-woah-woah, woah/I’m gonna fly forever’ valt ook op het podium door de mand. Maar dat is echt de negatieve uitzondering in de set, waarin naast ‘usual suspects’ als Disarm, 1979 en Bullet With Butterfly Wings ook plekjes zijn vrijgemaakt voor minder vaak gespeelde songs als het zwaar elektronische Eye (van de Lost Highway-soundtrack), G.L.O.W. en Superchrist. Mooiste verrassing voor ondergetekende is echter The Aeroplane Flies High (Turns Left, Looks Right): een log, slepend progmetalmonster uit de Mellon Collie And The Infinite Sadness-tijd en wat mij betreft een van de beste b-kantjes aller tijden. Een muur van geluid blaast de aanwezigen uit de sokken – mocht iemand de mijne hebben gevonden, stuur ze maar op naar de redactie van Lust For Life. Dank voor de medewerking!

Kippenvel
En zo kan ik nog wel een tijdje jubelend doorgaan. De heerlijk lichtvoetige uitvoering van 1979, het overdonderende The Everlasting Gaze, Iha die – als Corgan even van het podium verdwijnt – met de rest van de band The Cure’s Friday I’m In Love speelt, de naadloze overgang van To Sheila in Wish You Were Here van Pink Floyd (kippenvel!), het oprecht lieve dankwoord van James en Billy voorafgaand aan Muzzle, de afsluiter van de reguliere set: waanzinnig. Is er dan niets te klagen, vraagt u? Nou vooruit: de bas staat wat hard afgesteld en Tonight, Tonight wordt vakkundig om zeep geholpen door falende arrangementen en Corgans ietwat valse gekraai, maar dat zijn slechts kleine minpuntjes in een show die uit z’n voegen barst van de hoogtepunten. Na bijna tweeënhalf uur zet The Smashing Pumpkins met Hummer een punt achter het optreden – een ijzersterk einde van een van de beste concerten die ik in jaren heb mee mogen maken. Wat een band, wat een show. En James: heel fijn dat je terug bent.

The Smashing Pumpkins in AFAS Live
Gezien op 11 juni 2019
Foto’s door Peter de Jong