Alle aanwezigen weten al voor aanvang van het concert dat het een bijzondere avond gaat worden. Het is onderdeel van een tour in slechts vijf steden, de eerste sinds Brian Eno in 1973 Roxy Music verliet. En de verwachting wordt ingelost: de Engelsman zorgt voor een prachtig optreden, mede dankzij het overtuigende orkest Baltic Sea Philharmonic.
Geen tekst over Eno lijkt compleet zonder zijn gehele doopnaam te noemen: Brian Peter George St John le Baptiste de la Salle Eno. ’s Mans verleden in Roxy Music en later met David Bowie, U2 en David Byrne (to name a few) zal de lezer van Lust For Life ook bekend zijn. Net als zijn ambient (hij bedacht het woord) en minimalistische elektronische muziek. Daar draait het vanavond om. Dat kun je ook zien aan het publiek: dik omrande brillen en ernstige gezichten, mening wijsvinger belandt tijdens het luisteren op de achterkant van de wang, net onder het oor. Hier luistert men met aandacht.
Eerst lopen twee jonge fluitistes het podium op, gevolgd door de rest van het orkest. Wiens instrument zich daartoe leent, loopt en staat, de anderen zitten. Achteraan, hoger en in het midden, zetelt Brian Eno, als een koning uit Game Of Thrones met zijn hofhouding, in een roze pak. Men begint met een integrale uitvoering van Eno’s The Ship uit 2016. Het driedelige werk is geïnspireerd op de ondergang van de Titanic, extra interessant omdat het eerste album dat verscheen op Eno’s eigen label The Sinking Of The Titanic van Gavin Bryars was, in 1975. Gaat Bryars’ werk vooral over de heldenmoed van orkest en marconist tijdens de ramp, bij Eno staat het schip voor het lot van de moderne technologie. Niet heel vrolijk dus.
‘Lovely song sung by a lovely man’
Eno was bij het componeren niet van plan zelf mee te zingen, maar toen hij merkte dat zijn stem door ouderdom steeds lager werd, besloot hij het erop te wagen. Dirigent Kristjan Järvi loopt heen en weer en coacht als voetbaltrainer José Mourinho: gebarend, opjuttend, enthousiasmerend. Na deel een (Fickle Sun (I)) is het applaus overweldigend. In deel twee reciteert acteur Peter Serafinowicz (we zouden hem kunnen kennen van The Simpsons) The Hour Is Thin. Deel drie is een cover van I’m Set Free van The Velvet Underground. Eno is verkouden en dat zorgt waarschijnlijk net voor die extra nasale trillingen die we van Lou Reed kennen. Heel mooi en breekbaar. “A lovely song sung by a lovely man”, zegt Eno zelf. Weer donderend applaus.
The Ship is klaar, maar er komt nog meer. By This River bijvoorbeeld, van het album Before And After Science (1977), gevolgd door And Then So Clear, met een bijna militair ritme en Eno’s hypnotiserende kopstem. Bone Bomb gaat over het Israëlisch-Palestijns conflict en blijkt een voorbode van een begeesterde speech van Eno over Gaza. Zijn sympathie ligt duidelijk bij de Palestijnen en hij roept burgemeester Sharon Dijksma op zich uit te spreken. Luid applaus. Dan vraagt iemand (was het een van de orkestleden?) naar de Israëlische slachtoffers. “Die ook”, klinkt het droog. Minder luid applaus. Drie leden van het orkest kunnen niet mee naar het volgende optreden, in Londen. Ze zijn Russisch en mogen het Verenigd Koninkrijk niet in. Ook zij krijgen applaus. Making Gardens Out Of Silence, toepasselijk melancholiek, en There Were Bells sluiten de avond af. Het was wat we verwacht hadden: een unieke ervaring.
Brian Eno & Baltic Sea Philharmonic in TivoliVredenburg, Utrecht
Gezien op zaterdag 28 oktober 2023
Foto’s door Ans van Heck
0 Reacties