Taylor Swift in de Johan Cruijff ArenA (live-recensie)

Het zal niemand ontgaan zijn: Taylor Swift is in ons land. Van haar substantiële gift aan de lokale voedselbank en de economische boost die haar aanwezigheid veroorzaakt tot de drommen fans die vanuit overal ter wereld ’s ochtends vroeg al neerstrijken bij de Johan Cruijff ArenA om een plekje vooraan te bemachtigen – overal waar haar Eras Tour neerstrijkt, kun je in de media niet om de superster heen. Wat is het daarbij makkelijk om je te laten meeslepen in alle gekte rond de superster, maar te vergeten waar het eigenlijk om draait: een van de meest succesvolle artiesten van deze eeuw zet een onberispelijk optreden neer, één voor de geschiedenisboeken.

Wanneer Taylor Swift aankomt in Amsterdam, is het een beetje alsof het circus naar de stad komt. Busladingen vol attributen, instrumenten en personeel worden naar de Johan Cruijff ArenA verscheept, waar Swift drie concerten geeft in het kader van The Eras Tour. Haar vorige stadiontournee vond in 2018 plaats, maar Nederlandse Swifties moesten zelfs negen jaar wachten op de terugkeer van de zangeres naar ons land.

Deze nieuwe wereldtournee duurt maar liefst 21 maanden en is in essentie een ‘reis door alle muzikale tijdperken’ van de zangeres. De omvangrijke tour duurt zo lang, dat er zelfs alweer een tijdperk bijkwam in de vorm van The Tortured Poets Department, het album dat in april van dit jaar verscheen.

De populariteit van de countryartiest-gone-pop valt bijna niet in woorden te vatten: de run op kaartjes voor de Europese tak van de tournee, die ruim twaalf maanden geleden in de verkoop gingen, hield het internet wekenlang in de ban. Met tienduizenden bezoekers per avond zijn de verwachtingen gigantisch hoog – zo hoog, dat er bijna onmogelijk aan te voldoen valt. Maar dan ken je Taylor Swift niet.

Eras minus one

Hoewel de carrière van de pas 34-jarige singer-songwriter begon met haar gelijknamige debuut uit 2006, ontbreekt deze plaat als enige volledig op de setlist van de Eras Tour. Zelfs na deze omissie duren de Eras-shows van Swift ruim drie uur en passeren meer dan veertig songs de revue. Dat laat maar liefst negen Eras over: elk met bijpassend decor, videomateriaal, acts en outfits die het midden houden tussen circusact en couture, tot in de puntjes uitgedacht en verzorgd.

Wie zich over de teleurstelling van het ontbreken van dat debuut heen kan zetten, geniet opeenvolgend van de mierzoete poppy klanken van Lover (2019), het jonge optimisme van Fearless (2008) en de break-upplaat Red (2012), met onder meer de maar liefst tien minuten durende versie van All Too Well. Voor elk van de tijdperken geldt dat het als een recente release voelt – niet zo gek, gezien alle Taylor’s Versions van oud werk die zij de laatste jaren heeft opgenomen in haar strijd om de rechten van de opnames ervan.

Mythisch wezen

In het perfect geregisseerde geheel vallen alleen de vier songs van Reputation ietwat uit de toon. Deze plaat leverde Swift bij verschijning flink wat kritiek op, maar de muzikale kwaliteit van het werk uit 2017 staat hier buiten kijf. Het is het enige moment dat de vocalen van Swift wat lijken te verdwijnen in het gitaargeweld, terwijl zij elders elk facet van de show de baas is. Des te groter is het contrast met de volgende Era: Folklore en zusterplaat Evermore uit 2020. Het was met deze platen dat zij critici over de hele wereld liet horen wat een fantastische songwriter ze eigenlijk is. Deze avond doemt het decor als een sprookjesbos voor ons op: achter een met mos begroeide vleugel, gekleed in een groene jurk en omringd door vuurvliegjes doet Swift als mythisch wezen aan. Juist met zo weinig opsmuk schittert ze vanavond het meest.

‘Surprise songs’

Het is een understatement om te zeggen dat er geen gebrek is aan hits – vrijwel alles wat Taylor Swift aanraakt, verandert in goud. Zo kan het veelal jonge, maar eigenlijk heel gevarieerde, publiek los op Blank Space en Shake It Off van 1989 (2014) en krijgt ook het nieuwste project The Tortured Poets Department uitgebreid de aandacht, waarbij duidelijk wordt hoeveel flexibeler de stem van Swift met de jaren geworden is. Als een poppenspeler commandeert zij vanaf een bewegend podiumdeel haar dansers, uniform in wit gekleed.

Het is inmiddels traditie dat, naast de tot in de puntjes uitgedachte show, elk individueel concert ook twee ‘surprise songs’ voorgeschoteld krijgt. Dat kan van alles zijn en is altijd een verrassing tot het moment daar is, maar de nummers zijn altijd akoestisch: één op gitaar, één achter de piano. Want, zo vertelt Swift, ze wil zichzelf alsmaar uitdagen. En zo komt deze avond toch nog dat debuut aan bod, in de vorm van Mary’s Song (Oh My My My) achter de piano.

Taylor Swift: mastermind

Afgesloten wordt op passende wijze met het magische nachtelijke avontuur van Midnights (2022) – de clubs gesloten, de straten verlaten en verlicht met een enkele straatlantaarn. ‘What if I told you I’m a mastermind’, zingt Swift in Mastermind, en dichter bij de realiteit valt niet te komen. Na tien Eras wordt duidelijk dat het circus van Taylor Swift er een is als geen ander. Het gaat niet vanzelf; nee, ze werkt ervoor. Maar de interacties met band, zangeressen en dansers zijn ongeëvenaard en het is onmogelijk niet meegetrokken te worden in het plezier dat zij en haar crew laten zien op het podium van de Johan Cruijff ArenA. Terwijl de focus veelal ligt op het grootse spektakel, imponeert Taylor Swift juist in de stille momenten het meest. De megaster – die als popkoningin haar circus van bovenaf bestuurt – bewijst dan wel op eenzame hoogte te staan, haar menselijkheid is ze allerminst verloren.

Taylor Swift in de Johan Cruijff ArenA, Amsterdam
Gezien op zaterdag 6 juli 2024
Foto’s: TAS Rights Management