Tool in Ziggo Dome (live-recensie)

Tool blijft een bijzonder fenomeen. Niet dat de leden uit een ander universum komen ofzo, maar echt van deze aarde zijn ze ook niet. Anders noem je een nieuw album niet Fear Inoculum, net een jaartje voordat vaccinatie-angst je samenleving gaat verdelen. En wie gaat nu de hele arena van de Ziggo Dome met zitplaatsen vullen als je muziek draait om ritme? Om daar het hele publiek te hypnotiseren, ondanks dat de gitaar maar half werkt… Heel vreemd allemaal, dat dit zomaar kan bestaan. Vreemd, maar oh zo mooi.

Dat zitplaats-idee houdt dus ook niet lang stand. Opener Fear Inoculum is nog geen tien seconden bezig of de hele benedenverdieping gaat staan. Tot het eind. Met de nadruk op ‘staan’, want Tool-fans dansen niet. Ook dat maakt de band een bijzondere beleving. Geen andere groep die zo’n groot contrast kent tussen muzikale opzwependheid en publieke passiviteit. Geen verwijt hoor: Tool is ook een muzikale en visuele trip die je vooral moet beleven in je hoofd. Of met je hoofd, meedeinend op de heruitgevonden versie van Opiate, uit het verre verleden van de eerste ep.

Een aardig begin, vooral omdat het aankondigt dat de setlist geen herhaling gaat zijn van de laatste ontmoeting met Tool in 2019, toen we ook in Ziggo Dome stonden. Of zaten. Later duiken er meer verrassende songs op, maar eerst is het tijd voor technische mankementen. Maynard James Keenan zingt zijn ‘Who are you to wave your finger, you must have been…’ en Justin Chancellor schuift daar de onnavolgbare baslijn van The Pot onder. Maar waar is de snijdende gitaar van Adam Jones? Na enkele seconden heft hij zijn armen omhoog in een hulpeloze pose. Iets is duidelijk mis met zijn gitaar.

Berucht zwijgzaam

Dat dieptepuntje wordt snel goedgemaakt door Pushit, een van de meest Tool-achtige Tool-songs, met teksten vol betekenis, die even boze als breekbare zang en drumritmes die na duizend luisterbeurten nog steeds niet te voorspellen zijn. Ook verrassend: Maynard zoekt na Pushit zowaar interactie met het publiek! Hij vraagt iedereen ouder dan 58 de hand op te steken. Eerder vertelde hij al dat we zijn ‘hello Amsterdam’ begroetten met een gejuich dat klinkt ‘like his grandma hailing a cab’. Na zes concerten is het aantal woorden dat ik de berucht zwijgzame Maynard heb horen spreken daarmee zowat verdubbeld.

Er volgt meer moois. Pneuma, dat met zijn langzaam zinderende spanning een van de hoogtepunten van het nieuwste album is, komt perfect uit de verf. The Grudge moet het zonder de kenmerkende minuutlange schreeuw van Maynard doen, maar de ritmische wurggreep is een genot. Daarna volgt The Patient, ook zo’n zeldzame op de setlists, waarin Maynard bewijst dat zijn zang een heel nummer kan dragen.

Tool verdraagt geen imperfectie

Toch bekruipt me het gevoel dat er iets mist. The Grudge, Pushit: ze zijn een genot, dankzij de door drum en bas voortgedreven sfeer. Maar het klinkt wat mat. Tool is complexe muziek, die geen imperfectie verdraagt. En hoewel ik geen gitaartechnicus ben, heb ik de indruk dat er backstage heel wat zweet is besteed om alle effecten van Adam Jones goed uit de versterkers te laten komen. En dat die missie eindelijk slaagt wanneer 7empest volgt.

Meer dan gewoonlijk zit het venijn in de staart bij dit concert. En dat begint vanaf 7empest. Die korte explosies van Carey en Chancellor, de even spannende stiltes daartussen, het drammerige gebijt van Maynard. Wederom vormt hier een van de nieuwe songs een hoogtepunt. Die live de vorm krijgt zoals het op plaat bedoeld wordt. Maynard blaft het zelf al in de lyrics: ‘The tempest must be like that’. Maar nu ook met Adams gitaar die hoog boven die heerlijk diepe maar doffe bas uitwaait. Hoge tonen die door merg en been snijden en nu pas het volledige geluidsspectrum vullen. De song eindigt dan ook met Jones die zijn moment pakt en bewijst dat zijn kwaliteit vooral is dat hij al die overstuurde effecten zo subtiel in bedwang kan houden. Hij is duidelijk blij. Het publiek ook.

Volledig opgewarmd

Na de pauze klinkt Chocolate Chip Trip en horen we hoe een volledig opgewarmde topband, met werkende instrumenten, meer dan dertien minuten lang losbarst, inhoudt, en weer losgaat in afsluiter Invincible. Maynard bedankt ons en zegt van de zomer weer terug te zijn met Puscifer. Vanavond bevestigde Tool wederom de conclusie die ik lang geleden als onervaren achttienjarige al heb getrokken: deze band is – nog steeds – een van de meest bijzondere, meest overdonderende en meest ontroerende muzikale fenomenen die je in deze tijd kunt meemaken. Eyes full of wonder…

Tool in Ziggo Dome
Gezien op donderdag 19 mei 2022
Foto’s: Mitchell Giebels