Steven Wilson in AFAS Live (live-recensie)

Je hoeft je bij Steven Wilson – welke van zijn vele projecten dan ook – nooit af te vragen of hij kwaliteit levert. De vraag is enkel hoe hij je precies laat genieten. Want dat was (wéér) het enige passende woord bij zijn optreden in AFAS Live.

Tweeënhalf jaar geleden stond Wilson nog enkele honderden meters verderop in de Ziggo Dome tijdens de reünietour van Porcupine Tree, naar aanleiding van de comebackplaat Closure/Continuation. Toch lijken zijn soloprojecten hem inmiddels meer te trekken, want daar kan de Brit zijn ontembare productielust het beste in kwijt. Sinds zijn laatste optreden in Nederland – maart 2018, ook in de AFAS – maakte Wilson ondanks zijn bezigheden voor Porcupine Tree en Blackfield alweer vier soloplaten. De focus ligt tijdens deze tour in eerste instantie toch vooral op die laatste: The Overview.

Pseudo-astronaut Katy Perry

Voor de gelegenheid heeft Wilson zijn concert in drie delen opgeknipt. Het eerste bestaat uit slechts twee songs, maar Objects Outlive Us en The Overview kennen samen wel een speeltijd van meer dan veertig minuten. Daarmee duurt de ruimtereis waarop Wilson AFAS Live meeneemt toch al vier keer zo lang als de tocht die pseudo-astronaut Katy Perry onlangs maakte in de Blue Origin. Deel één van die reis gaat, zoals de titel al impliceert, vooral over de vergankelijkheid van de mensheid en hoe weinig wij betekenen binnen het gigantische universum. Dit wordt onderstreept door een mix van apocalyptische beelden, met zelfs een stortvloed van mensen van een bergtop die doet denken aan Game Of Thrones-aflevering Hardhome, en mensen bestaande uit sterrenstelsels.

Maar meer dan met beelden imponeert Wilson met zijn perfecte soundmix. Zelfs in de op dat gebied nooit makkelijke AFAS Live is het progrock op zijn hardst, zonder dat oordoppen per se nodig zijn. Vakwerk van de meester. The Overview is wat behapbaarder qua omvang en is geschreven vanuit het perspectief van een door de Melkweg zwevende astronaut. Als compositie an sich is dit deel minder boeiend, maar Wilson maakt het live net zo indringend en machtig dankzij visuals die je soms nog nadrukkelijker mee de ruimte in nemen.

Headbangende Steven Wilson

Na deze vlucht geeft Wilson de zaal twintig minuten de tijd om te landen, waarna met The Harmony Codex iedereen weer rustig in het onheilspellende ritme wordt gebracht dankzij dystopische beelden van een verlaten Londen. Ook in een nummer van normale lengte als King Ghost excelleert hij en in het hard dreunende Luminol laat hij voor zijn doen veel van het podiumbeest in zich los door het publiek kortstondig op te zwepen. Achter de synths slaat Wilson vervolgens aan het headbangen, waarbij de plukken haar tegen zijn bril zwiepen. Zijn zicht lijkt er niet door belemmerd te worden, want hij speelt foutloos verder. Wilson erkent overigens wel dat hij niet perfect is: na al die decennia toeren kan hij nog altijd niet ‘thank you’ in het Nederlands zeggen. Vervolgens laat Wilson weer eens blijken ook enig talent voor comedy te hebben.

Klein slippertje

Middenin zijn setlist heeft Wilson nog ruimte gemaakt voor een Porcupine Tree-song, al maakte hij die eigenlijk alleen in een tijd dat hij niet als soloartiest muziek uit durfde te brengen. Die onzekerheid van 35 jaar terug blijkt nergens voor nodig, want Dislocated Day bevat tot dat moment toch zeker het beste gitaarwerk van de avond. Pariah begint zowaar met een klein slippertje van Wilson, maar is verder fabelachtig mooi. Alleen Ninet Tayebs aanwezigheid had de uitvoering nog naar een hoger niveau kunnen tillen, maar voor zover je via een scherm present kunt zijn doet de zangeres dat vol overtuiging.

Veel minder aangenaam op het scherm zijn de vuile, in niemandsland achtergelaten babypoppen – die zo uit een horrorfilm hadden kunnen komen – tijdens Abandoner. Of ligt jouw angst meer bij mensen met een vogelkop in plaats van een hoofd, zoals tijdens Harmony Korine? Als er iemand slaaptherapie nodig heeft na deze uitvoeringen: de rekening mag naar het Verenigd Koninkrijk. Maar misschien werkt Vermillioncore al als uitdrijver, want Wilson en zijn band (bestaande uit Nick Beggs, Adam Holzman, Craig Blundell en Randy McStine) zetten even een toetje neer om U tegen te zeggen.

Onvervalst knallen

Het toetje voor het toetje dan, want de encore wacht nog. Daarmee toont Wilson nog maar eens zijn reikwijdte als artiest. Na een rustig aanloop is het even onvervalst knallen op het bijna een kwartier durende Ancestral. Met het prachtige The Raven That Refused To Sing wordt de avond sfeervol, emotioneel en bijna atypisch uitgeleid na dik tweeënhalf uur weergaloos genieten.

Steven Wilson in AFAS Live, Amsterdam
Gezien op donderdag 22 mei 2025
Foto’s door Ans van Heck 

Meer lezen over Steven Wilson? Bekijk hier Lust For Life 149, inclusief een interview met hem over zijn nieuwste plaat The Overview!