The National in AFAS Live

De teller springt op dertig minuten en vlak daarna verschijnen de vrolijke gezichten van de bandleden op de grote schermen boven het podium, die uitzicht geven op de backstage van AFAS Live. Het publiek juicht en is klaar om twee uur lang overspoeld te worden door melancholie, hilariteit en kleine klunsacties. Gewapend met een wijntje en een brede grijns op zijn smoel strompelt frontman Matt Berninger het podium op. De band uit Ohio is welgeteld vijf hele minuten te laat. “We zaten vast in een lift die aan beide kanten opent”, verklaart hij met een verontschuldigende blik.

Het is The National meteen dik vergeven en het publiek barst in lachen uit, om vervolgens twintig minuten in doodse stilte voor zich uit te staren. De avond wordt namelijk ingeluid met liefst vier songs van de nieuwe plaat Sleep Well Beast en op de eerste single The System Only Dreams In Total Darkness na zijn dat ook niet meteen de meest opzwepende keuzes, hoewel dat woord sowieso moeilijk te linken is aan The National. Zo klinkt het tergend langzaam opbouwende Nobody Else Will Be There als showopener, gevolgd door de eerdergenoemde single, het ingetogen Walk It Back en het van somberheid doordrenkte Guilty Party. Een bloedmooi begin om de muisstille menigte mee te bekoren, maar de sfeer komt pas echt los tijdens de vijfde song Sea Of Love, die zachtjes doch vol overtuiging wordt meegezongen.

Een wervelwind in de menigte
Die intense dynamiek tussen The National en zijn fans is ontzettend veelzeggend. Want terwijl multigetalenteerde broertjes Aaron en Bryce Dessner de muziek een technische dimensie geven, is Berninger bijna het vreemde eendje dat sporadisch over de akkoorden heen mompelt en die vakkundigheid van zijn bandleden aanvult met een soort charismatische verstrooidheid. Niet gek dus dat de afstand tussen band en toeschouwers bijzonder klein lijkt. Dat is ook letterlijk zo wanneer Matt halverwege de set voor de tweede keer besluit om het publiek in te stappen. Terwijl hij zingt over zijn coltrui – Turtleneck is de Mr. November van de nieuwe plaat – zeult hij de microfoonsnoer achter zich aan en beweegt hij zich met een razende snelheid door de voorste rijen. “Hoe doet ‘ie dat toch?” vraagt een jongeman achter me zich af. En terecht. De frontman maakt gekke voetbeweginkjes, speelt luchtgitaar en smijt in zijn verstrooidheid twee microfoonstandaarden omver. Maar zich als een wervelwind door de menigte bewegen doet ie moeiteloos.

Verrassingen op de setlist
Zulke tracks, bij uitstek geschikt voor een livesetting, worden prettig afgewisseld met fanfavorieten als I Need My Girl (halverwege de set) en Terrible Love (tijdens de toegift) en nieuwe nummers die ietwat meer gecompliceerde bliepjes bevatten dan het vroegere werk. Maar The National zou The National niet zijn als er niet op z’n minst één verrassing in de setlist zou staan. Dat blijkt in dit geval het melancholische Santa Clara te zijn, afkomstig van The Virigina EP uit 2008 en al sinds 2014 niet meer live uitgevoerd. Toch blijkt dat slechts een voorproefje en volgt de echte klapper direct daarna in de vorm van Karen, dat voor het laatst in 2011 op de setlist prijkte en waarop het soepele gepingel van Bryce Dessner perfect samensmelt met het wrange pleidooi van Berninger (‘Karen, believe me, you just haven’t seen my good side yet’).

Mijmerende wals
Het zijn dan ook die sombere songs die het hardst binnenkomen, zelfs in een grote zaal als AFAS Live. Bijvoorbeeld tijdens Carin At The Liquor Store, dat tegelijkertijd warm en bedrukt klinkt en de voorste rijen omtovert tot een minibubbel – alsof we hier bij een huiskamerconcert staan in plaats van in een immense concertzaal. Eenzelfde sfeer had Born To Beg kunnen creëren, een song die door het slepende sfeertje, de uitgerekte uitspraak van ‘born’ en de perfect gearrangeerde tunes bijna klinkt als een mijmerende wals. Helaas wordt dat droombeeld bruut onderbroken door het gekerm van Arone Dyer van Buke And Gase, het elektronische, poppy duo wat een nogal misplaatst voorprogramma verzorgde. Hoewel de vocalen van de zangeres eerder tijdens The System Only Dreams In Total Darkness en later op I’ll Still Destroy You wel degelijk iets van achtergrondzang toevoegen, is het hier vooral zonde voor een ballad die juist zo sterk is en gekarakteriseerd wordt door de lage solovocalen van Matt.

Op een avond als deze wordt de groei van The National op subtiele wijze tentoongesteld. Het is geen nieuws dat naast de broertjes Dessner ook de gebroeders Devendorf verantwoordelijk zijn voor een sound die technisch van geweldig hoog niveau is en lichte invloeden bevat uit zowel de jazz als de klassieke muziek. Het is ook niet de eerste keer dat Berninger zijn innerlijke conflicten naar de oppervlakte brengt, in de vorm van een liefdesliedje giet en er gepijnigd bij kijkt. Is het een uitzondering dat hij wijn naar binnen gooit tussen nummers door en er minstens één opmerking over maakt (“Hmm, tasty chardonnay”)? Zeker niet. Wel opvallend is de evolutie die de band heeft doorgemaakt op het nieuwe album. De uitdieping van de complexe sound is vanavond live nog beter hoorbaar en behoort samen met het gemopper over de liefde en die ultieme sipheid tot de voornaamste redenen waarom The National zo’n fijne band is. En Matt Berninger blijft gewoon een immens sympathieke brombeer.

The National in AFAS Live, Amsterdam
Gezien op woensdag 25 oktober 2017
Foto’s: Tineke Klamer