Graham Nash in TivoliVredenburg (live-recensie)

Wanneer je zestig jaar lang in de schijnwerpers hebt gestaan, op alle plekken op aarde hebt opgetreden, hebt samengewerkt met ’s werelds grootste muzikanten en bovendien een sleutelfiguur bent geweest in twee wereldberoemde bands, dan draag je niet alleen een schat aan ervaring met je mee, maar ook een overvloed aan liedjes en verhalen die je wilt delen. Dat is precies wat Graham Nash gisteravond deed in TivoliVredenburg. Hij fungeerde als gids op een nostalgische reis vol herkenning, en bezorgde daarmee de bezoekers een herinnering om niet snel te vergeten.

“Good evening, Utrecht!” Even daarvoor rook hij nog aan een roos die een fan op het podium voor hem had neergelegd, en dan kan de avond echt beginnen voor Graham Nash. Dat doet hij met Wasted On The Way, een song van Crosby, Stills & Nash uit 1982. Het is de eerste van een hele reeks klassiekers van CSN (en Young) waarop we tijdens dit twee uur durende optreden worden getrakteerd. Nash is gearriveerd in een kleine bezetting; hij wordt geflankeerd door toetsenist Todd Caldwell en gitarist Shane Fontayne. Geen drummer dus, terwijl ook een bassist ontbreekt. Om dit laatste te compenseren, bespeelt Caldwell regelmatig de lagere registers van zijn orgel. Deze bezetting geeft de sound van het drietal een sterk folkachtige tint, à la Crosby, Stills & Nash (& Young).

Oudste vriend

Maar ook het nóg oudere werk van Graham Nash komt voorbij. Zo haalt hij voorafgaand aan het tweede nummer van vanavond herinneringen op aan zijn ‘oldest friend in the world’ Allan Clarke, met wie hij in 1962 The Hollies oprichtte. “Yes, we’re that old!”, zegt hij met enig gevoel voor zelfspot. Wat volgt is een wat aangepaste folkversie van Bus Stop, de Hollies-hit uit 1966. Als fervent liefhebber van de sixtiesband uit Manchester moet ik wel even wennen aan deze nieuwe interpretatie, temeer omdat ook hier en daar een enkel akkoord is aangepast. Buiten Bus Stop zal vanavond helaas maar één andere Hollies-song voorbijkomen: het door Nash zelf geschreven King Midas In Reverse.

Licht in donkere tijden

Voor de rest is het dus vooral het CSN(Y)-werk dat de boventoon voert. En dat is zeker geen straf! Wat bijvoorbeeld te denken van Marrakesh Express, van het debuutalbum van Crosby, Stills & Nash uit 1969? Voorafgaand aan het stuk vertelt Nash dat hij en zijn medemuzikanten getwijfeld hadden over de vraag of ze het lied wel moesten spelen, vanwege de aardbeving die vorige week plaatsvond in de buurt van Marrakesh. Hij laat weten dat ze er uiteindelijk voor gekozen hebben het júist te spelen om wat licht te kunnen brengen in deze donkere tijden.

Het is slechts een van de vele momenten waarop Nash vandaag zijn maatschappelijke betrokkenheid laat zien. Find The Cost Of Freedom en Military Madness draagt hij op aan de mensen in Oekraïne. “Your voice is very important!”, vertelt hij de zaal na afloop van deze twee songs. Ook bij A Better Life, van zijn nieuwste album Now dat uitkwam in mei, geeft hij het publiek een boodschap mee. “Laten we de wereld mooier achterlaten voor onze kinderen dan hoe we hem aantroffen”, klinkt het. Naast A Better Life speelt hij ook het prachtig ingetogen Love Of Mine, wat mij betreft het hoogtepunt van Now. Nash schreef het na een ruzie met zijn vrouw (“Maar”, zo verzekert hij ons, “het is wel degelijk een liefdesliedje!”).

Beatles-cover

We genieten tijdens het concert van de meerstemmigheid waarom Nash met zowel The Hollies als met CSN(Y) zo geroemd werd. Right Between The Eyes is wat dat betreft een uitzondering. Nash zingt dit lied alleen, terwijl de muzikanten elkaar de ruimte geven. Dit, en de aangenaam klinkende solo’s op orgel en gitaar, maakt het wat mij betreft tot een van de mooiere vertolkingen die vandaag voorbijkomen. Ook de Beatles-cover A Day In The Life klinkt heel aardig. Graham Nash geeft aan deze compositie van John Lennon een van de beste songs ooit te vinden.

Een ander memorabel moment volgt wanneer Nash de tijd neemt zijn vroegere bandmaat David Crosby, die eerder dit jaar overleed, te eren. “I will miss him every day until I die”, zegt hij. Het is bekend dat Crosby niet de makkelijkste persoon was, en dat de twee elkaar niet altijd even goed lagen (hun verstandhouding was de laatste jaren dusdanig verstoord dat ze sinds 2016 niet meer samen optraden). Des te meer valt het te prijzen dat Nash met zulke positieve woorden over zijn oud-collega spreekt.

Ter ere van Crosby speelt hij het tweeluik To The Last Whale… (Critical Mass/Wind On The Water) van het album Wind On The Water dat hij in 1975 uitbracht met Crosby, zonder Stephen Stills. Ook de kwaliteiten van laatstgenoemde worden vanavond overigens geroemd, wanneer 4 + 20 wordt ingezet. Het is een van de in totaal drie nummers die voorbijkomen van het meesterlijke album Déjà Vu.

Eenvoudige momenten

Na het fraaie Cathedral (geschreven tijdens een lsd-trip) en Just A Song Before I Go (geschreven n.a.v. een weddenschap) volgt nog het misschien wel bekendste werk dat Nash ooit componeerde: Our House. Hij vertelt dat hij het schreef op een ochtend nadat hij met zijn toenmalige vriendin Joni Mitchell was gaan ontbijten en ze op de terugweg naar huis langs een antiekwinkel reden waar ze een vaas kochten. ‘I’ll light the fire/You place the flowers/In the vase/That you bought today’, zo is het dus echt gegaan. “De mooiste liedjes ontstaan uit eenvoudige momenten”, zegt Nash hierover.

Als toegift gunt Nash het publiek onder andere Everyday van Buddy Holly. Aan hem heeft The Hollies immers de naam te danken. Daar komt bij dat toetsenist Todd Caldwell net als Buddy Holly uit Lubbock, Texas komt. Daarna volgt nog Teach Your Children, dat met luid applaus wordt ontvangen, en wordt de avond besloten met de solohit Chicago. Al met al is het concert van Graham Nash in TivoliVredenburg een onvergetelijke reis door de muzikale geschiedenis en het leven van een ware legende. De muzikale virtuositeit en maatschappelijke betrokkenheid van de Brit maken deze avond tot een bijzondere ervaring voor het publiek. Hopelijk zal zijn muziek nog vele generaties blijven inspireren.

Graham Nash in TivoliVredenburg, Utrecht
Gezien op zondag 24 september 2023
Foto’s door Ans van Heck