De eigenaar van een van de mooiste en machtigste gromstemmen van de laatste drie decennia is niet meer. Eigenlijk nog verrassend veel later dan eveneens flink getroebleerde tijd- en genregenoten als Kurt Cobain en Layne Staley is zanger, songschrijver, auteur en muzikant Mark Lanegan (o.a. Screaming Trees en Queens Of The Stone Age) dinsdagochtend op 57-jarige leeftijd overleden in zijn huis in Killarney, Ierland.
“Weet je, toen ik weer helemaal clean was, eind jaren negentig, wilde ik gewoon vooruit. Over mijn nieuwe albums praten en niet voortdurend in het verleden blijven hangen omdat journalisten die verhalen weer zo nodig wilden horen. Ik wilde in het heden staan.” In het interview van onze schrijver Peter Bruyn met Mark Lanegan in LFL101, iets meer dan anderhalf jaar geleden, klonk de Amerikaan verrassend monter.
Toch zeggen deze woorden wel heel veel over het nogal heftige verleden van de muzikant, die eind 1984 samen met gitarist Gary Lee Conner, diens bassende broer Van Conner en drummer Mark Pickerel de band Screaming Trees oprichtte. Het debuut Clairvoyance verschijnt in 1986 – de band is inmiddels naar Seattle verhuisd – en hoewel het nauwelijks verkoopt, groeit de naam en faam van de groep rap. Een zekere Kurt Cobain – dan nog piepjong en onbekend – wordt fan, net als o.a. Dylan Carlson van Earth en Layne Staley van Alice In Chains.
Grunge-hoekje
In eerste instantie krijgt de groep nog het stempel ‘psychedelische hardrock’ opgedrukt, maar in de jaren die volgen wordt Screaming Trees samen met o.a. Mudhoney, het Nirvana van zijn inmiddels goede vriend Kurt Cobain, Pearl Jam, Alice In Chains en Soundgarden bij elkaar geveegd in het grote grungehoekje. En hoewel Lanegan en co. nooit zo groot worden als het gros van de eerdergenoemde ‘genregenoten’, geniet de band een immense status, mede dankzij prachtalbums als Sweet Oblivion (1992) en Dust (1996). Die laatste plaat zou de zwanenzang van Screaming Trees blijken: na de tour voor Dust neem Lanegan ‘even vrij’ om aan zijn solocarrière te werken, maar mede dankzij zijn gigantische drugs- en alcoholproblemen en de vele ruzies met de Conner-broers blijkt het toch echt einde verhaal voor Screaming Trees. En even leek het erop dat het ook snel klaar zou zijn met Lanegan.
Alcoholist sinds z’n twaalfde(!) en al lange tijd grootgebruiker van o.a. heroïne (in 1992 was zijn arm dusdanig geïnfecteerd door alle injectienaalden dat doctoren serieus overwogen om de betreffende ledemaat dan maar te amputeren) belandt hij na de laatste Screaming Trees-plaat zelfs op straat. Het ziet er dan ook bepaald niet goed uit voor Lanegan, totdat in 1997 Kurt Cobains weduwe Courtney Love zich over hem ontfermt en een jaar rehab voor hem betaalt. Langzaam maar zeker ontworstelt de muzikant zich aan zijn in verdovende middelen gedrenkte verleden.
© Steve Gullik
Focus op de muziek
Logischerwijs gaat de focus vanaf het begin van de jaren nul weer veel meer richting de muziek. Niet dat zijn verslavingsgevoeligheid hem niet nog een tijd zal achtervolgen (in 2006 belandt hij wederom in een afkickkliniek, sinds 2010 zou hij volledig nuchter door het leven gaan), maar dankzij diverse succesvolle muzikale projecten leert een nieuwe generatie rockliefhebbers de man met de warme gravelstem kennen. Hij is vijf jaar lid van Queens Of The Stone Age (o.a. op succesplaat Songs For The Deaf uit 2002), maakt van 2006 tot 2010 drie zeer succesvolle folkplaten met Isobel Campbell (Belle And Sebastian), vormt met Afghan Whigs-frontman Greg Dulli The Gutter Twins en werkt samen met een gigantische waslijst aan muzikanten; van Duff McKagan en Moby via Dave Gahan en Tinariwen tot UNKLE en Manic Street Preachers.
Coronabesmetting
En dan hebben we het nog niet eens gehad over zijn imposante lijst soloplaten, waarvan vooral The Winding Sheet (1990), Bubblegum (2004) en Blues Funeral (2012) meer dan uitstekend zijn. Daarnaast scoort hij in 2020 een onverwachte bestseller met het boek Sing Backwards And Weep, waarin hij uitgebreid en bloedeerlijk vertelt over zijn ‘rock & roll-jaren’ van 1987 tot 1997. In datzelfde jaar ligt hij overigens maandenlang in het ziekenhuis na een coronabesmetting, waarbij hij zelfs korte tijd in een coma belandt. Dat overleeft hij godzijdank, maar nog geen twee jaar later komt er dus veel te vroeg een einde aan het leven van een imposante man met een nog imposantere stem.
Reacties
De vele reacties van grootheden uit de muziek bewijzen nog eens extra dat Lanegan een grote status genoot onder zijn collega’s. Enkele bewijsstukken:
Iggy Pop: ‘Mark Lanegan, RIP, deepest respect for you. Your fan, Iggy Pop.’
Peter Hook: ‘Mark Lanegan was a lovely man. He led a wild life that some of us could only dream of. He leaves us with fantastic words and music! Thank god that through all of that he will live forever. RIP Mark. Sleep well. Love Hooky. X’
Moby: ‘Rest In Peace, old friend. Truly. More and more of the best are no longer with us.’
Garbage: ‘Terribly saddened to hear the news of the passing of Mark Lanegan. A very gifted artist blessed with honey dipped tones, gone far too soon.’
Mark Lanegan in Eindhoven
Zelf heb ik Mark Lanegan een flink aantal keren live mogen aanschouwen, waarvan maar liefst drie keer in mijn eigen Eindhoven. En drie keer was dat niet minder dan legendarisch. De eerste keer in september 2010 in de propvolle grote zaal van de Effenaar met Isobel Campbell, waarbij hij stoïcijns leunend op een soort hangtafel zijn teksten declameerde. Twee jaar later stond hij in diezelfde zaal tijdens de tour voor Blues Funeral voor een op alle fronten overdonderende show, waarbij ik na afloop mijn vinylexemplaar van het betreffende album zelfs nog heb laten signeren door een mopperige Lanegan, die zo te zien niet echt zin had in dergelijke activiteiten. Wat wellicht ook het bijzonder lullige krabbeltje dat sindsdien de hoes van de plaat siert (zie de afbeelding hierboven) verklaart, maar het is en blijft een mooie tastbare herinnering aan de enige ‘ontmoeting’ met mijn held.
Mijn mooiste Lanegan-liveherinnering blijft echter het optreden in de neogotische rooms-katholieke Catharinakerk in Eindhoven, in november 2013. Een geweldige locatie, Lanegan in topvorm, uitstekend geluid, flink wat rode wijn (je moet je aanpassen aan je omgeving, toch?), oncomfortabele kerkbankjes: onvergetelijk. En dat geldt wat mij betreft voor de hele carrière van deze even getalenteerde als getroebleerde antiheld, die in ruim 35 jaar tijd een waanzinnig oeuvre bij elkaar sprokkelde en wiens stemgeluid meerdere generaties muziekliefhebbers tot op het bot geraakt heeft.
Foto bovenaan artikel: Mark Lanegan in de Catharinakerk, Eindhoven in 2013 © Marco van Rooijen
Meer over
0 Reacties